Bir diğer ismi Anadolu çoban köpeği olan kangal köpeği, köken olarak Sivas’ın Kangal ilçesine aittir. İsmi bu ilçeden gelmektedir. Dünyada ve ülkemizde saf kangal köpeğine sadece burada rastlanmaktadır.
Geçmişi Babillere kadar dayanan kangal köpeği, eski devirlerde savaşlarda ve avlarda kullanılmalarına rağmen günümüzde sürü koruyucu özelliğiyle ön plana çıkmaktadır. Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya göçü sırasında koyun sürülerini korumak için yanlarında bu köpekleri taşıdıkları kaynaklarda mevcuttur. O zamandan bu zamana dek özellikle çobanlar tarafından yaygın olarak koruma amaçlı kullanılmış ve çoğaltılmıştır. Osmanlı Devleti döneminde de kangal köpeklerinin yeniçeriler tarafından savaşlarda kullanıldığı bilinmektedir. Osmanlı sultanları tarafından Samson adı verilen kangal köpekleri günümüzde kangal ya da Anadolu çoban köpeği ismini almıştır. Uluslar arası köpek federasyonu kayıtlarına geçen kangal köpeği resmi kayıtlara Türk ulusal köpeği olarak geçmiştir. Gerek görüntüsüyle gerekse karakter özellikleri nedeniyle kangal köpeği özellikleri kendine has türlerdir.
Kangal Köpeği Özellikleri Nelerdir?
Anadolu çoban köpeği özellikleri diğer köpek türlerinden oldukça farklıdır. Hem görünüş hem karakter özellikleri bakımından belirgin farklılıklara sahiptir. Görünüş olarak; kalkık ve vücuda doğru kıvrılan kuyruk yapısına sahiptir. Simit kuyruk da denilen bu kuyruk yapısı büyük boy köpeklerde sadece kangallarda görülmektedir. Kalın kemik yapısına sahip hayvanlardır. Vücutları iri ve büyük boyutludur. Ağız ve çene iri kemiklidir, büyük dişlere sahiptir. Kulaklar sarkık, burun basık bir görünüme sahiptir. Baş enseye yakın biçimde, vücudun rengi kremden başlamak üzere, gri ve açık kahve tonlarındadır. Bacaklar kalın ve yapılıdır. Kulaklar, göz çevresi, burun, ağız ve ayaklar siyah renktir. Tüy oranı sıktır. Kangal köpeği özellikleri arasında saf olduğunun en önemli kanıtı üst damağında siyah bir leke olması ve benlere sahip olmasıdır. Kangal köpeklerinin kiloları yetiştikleri ortama göre 40 ile 120 kg arasında değişmektedir. Boyları cinsiyete ve gelişime göre 70 ile 95 cm arasında değişiklik göstermektedir.
- Anadolu çoban köpeğinin karakter özellikleri ise şu şekildedir:
- Koruyucu özelliğe sahiptir. Özellikle hayvan sürüsü ve mekan koruma içgüdüsü gelişmiştir.
- Sadakat hisleri gelişmiştir. Bu nedenle koruma ve kıskançlık davranışlarını geliştirirler.
- Sahiplerine karşı uysal ve cana yakın, tanımadığı kişilere karşı sert ve saldırgan bir görünüme sahiptir.
- Zeki hayvanlardır. Hassas ve alıngan bir yapısı vardır.
- Büyük boyutta, iri, hızlı ve güçlü köpeklerdir. Bu nedenle cesur ve atak bir karakter sergilerler.
- İnsan tepkilerine kolaylıkla karşılık verebilen hayvanlardır.
- Sezgileri kuvvetlidir. İyi ve kötü niyetli insanları ayırt edebilirler.
- Uysal ve duygusal hayvanlardır.
- Dış mekanlarda yaşaması ve bakımı gerekmektedir.
- Ortalama 14-15 yıllık bir ömre sahiptir.
- Sıcağa ve soğuğa dayanıklı hayvanlardır.
- Sürü köpekleridir. Sürü halinde yaşamayı daha çok severler ve bu şekilde mutlu olurlar.
Kangal Köpeği Bakımı Nasıldır?
Kangal köpeği bakımı dış mekanlarda yapılması gereken hayvanlardır. Bahçe, tarla veya yeşillik alanlar kangal köpekleri için uygun yaşama yerleridir. Evin içinde yaşamaları zordur. Güçlü ve kuvvetli bir fizik yapısına sahip oldukları için gün içerisinde bol yürüyüş, koşu yapmaları gerekir. Enerji atma ihtiyaçlarını bu şekilde karşılayabilirler. Etçil beslenmeyi severler. Yeterli protein ve kalsiyum alamazlarsa bacak yapılarında yanlış gelişim görülür ve engelli olarak gelişimini tamamlayabilir. Tüylerin belirli aralıklarla taranması önemlidir. Haftada 2 kez olmak üzere tımarlanarak tüy bakımının yapılması gerekir. Göz, kulak, diş temizliği sürekli kontrol edilerek sağlanmalıdır. Gözlerde ve kulaklarda akıntı olup olmadığına dikkat edilmelidir. Bu bakımlar köpeğin sağlıklı bir yaşam sürmesi ve gelişebilmesi için çok önemlidir.
Anadolu çoban köpeği bakımı diğer köpek türlerine göre oldukça kolaydır. Dış mekanda yaşayan bir köpek olduğu için düzenli olarak iç ve dış parazit aşılarının yapılması gerekir. Yıkama ihtiyacı olmayan Anadolu çoban köpekleri deri sağlıklarını yıkanmamaya borçludurlar.
Hijyen açısından mama ve su kaplarının temizliği ve uyudukları ortamda dışkı olmamasına dikkat edilmelidir.
Kangal Köpeği Yetiştiriciliği Nasıl Yapılmaktadır?
Suni yetiştirme olmaksızın doğal üreme yoluyla çoğalan kangal köpeği bu özelliği nedeniyle saf ırk olarak kabul edilmiştir. Sadece kendi türüyle çiftleşip çoğalması onu diğer köpek türlerinden farklı kılmaktadır. Doğal seçilim neticesinde en güçlü olanların hayatta kalarak varlıklarını sürdürdükleri sistem sayesinde en çetin doğa koşullarına uyum sağlayan köpekler olarak varlıklarını eski çağlardan bu yana sürdürmüşlerdir.
Zorlu hava ve iklim koşullarına dayanıklı bir tür olan Anadolu çoban köpeği istenilen her yerde yetiştirilebilir. Yeter ki koşup enerji atabileceği geniş bir arazi olsun. Ülkemizden dünyanın her yerine sürü koruma ya da bekçi köpeği olarak gönderimi yapılmaktadır. Kurt boğabilen tek köpek türü olduğu için kırsal alanlarda ve ücra yerlerde daha çok tercih edilmektedir. Sahibini ve emanet edilen sürü ya da mekanı hemen benimser. Kısa kelimelerden oluşan komutları alabilir. Anadolu çoban köpeği özellikleri açısından eğitilmeye çok fazla ihtiyacı yoktur. Yabani olarak insanlardan uzak yetiştirilirse saldırganlık eğilimi oluşabileceği için sosyalleştirilerek büyütülmeleri gerekir.
Bireysel kangal yetiştirme çiftliklerinin yanı sıra devlet resmi olarak ülkemizde 2 tane kangal yetiştirme çiftliği kurmuştur. Sivas’ın Ulaş ilçesi ve Bursa’nın Karacabey ilçelerinde yer alan bu tesisler yavru üretimi yaparak yurt içi ve yurt dışından gelen talepleri karşılamaktadırlar. Kültürel mirasımız arasında yer alan kangal köpeğinin yabancı ülkelere tanıtımı açısından önemli bir faaliyet alanı olan bu üretim tesisleri oldukça yüksek fiyatlarla ve aylarca sırada bekleyerek müşteri taleplerine yetişebilmektedir.
Kangal Köpeği Eğitimi Nasıl Olmalıdır?
Kangal köpeği özellikleri bakımından kendine has ve saf bir tür olması nedeniyle eğitimi oldukça zordur. Ancak 2 aylıktan itibaren eğitimi için uğraş verilirse başarılı olunabilir. Bu aşamada yapılması istenen davranışlar ödülle desteklenerek teşvik edilmeli, yapılmaması gereken davranışlar ise tepki oluşturmadan görmezden gelinmelidir. Sahibine oldukça düşkün ve itaatkar olmasının yanı sıra bağımsız bir karaktere sahip olması ve dış ortamda yaşaması diğer köpekler gibi eğitilemeyeceği sonucunu doğurmaktadır. Kısa komutları benimseyebilir. Koruma içgüdüsü nedeniyle sonuna dek emanet edilebilir ve güvenilebilir. Fakat bir takım akrobatik yetenekler, engelli-engelsiz koşu, karmaşık komutlu hareketler ve becerilerinde sonuç alınması zordur. Görev ve sorumluluk hayvanıdır. Anadolu çoban köpeği bakımı düzenli yapıldığı takdirde kendine yüklenen sorumluluğu başarıyla yerine getirir. Alışkanlıklarıyla ve içgüdüleriyle hareket etmeyi daha çok benimsemiş bir türdür. Diğer bütün köpek türleri gibi liderini (sahip) benimsemek ister ve ona uyumlu bir davranış geliştirir.
Kangal Köpeği Sağlık Sorunları Nelerdir?
Kangal köpeği diğer köpek türleri gibi bazı hastalıklara karşı savunmasızdır. Bu hastalıklar oluşmadan önlenmesi için düzenli aşılama yapılmaktadır. Kangal köpeği bakımı ve sağlığı düzenli kontrolden geçtiğinde, aşılamaları ihmal edilmediğinde ve beslenmesi uygun yapıldığında hastalıklara karşı dirençli köpeklerdir. Her köpek türü gibi kangal köpeklerinde de görülmesi muhtemel hastalıklar şunlardır:
- Kuduz: salya ile bulaşması gerçekleşen ölümcül bir hastalıktır. Ülkemizde her hayvan için yapılması zorunlu olan aşıdır.
- Gençlik hastalığı: yavru köpeklerde görülür. Önlenmesi için anne sütünü belirli bir aya kadar alması ve aşılama yapılması zorunludur.
- Kanlı ishal: her yaşta köpekte görülebilen, ilerledikçe kalbi etkileyip ölümle sonuçlanan bir hastalıktır. Beslenme, iklim şartları ve aşılama bu hastalığın önlenmesinde oldukça önemlidir.
- Kene ve parazitler: kene özellikle kangal köpeğinde oldukça sık rastlanır. Sürülerle birlikte olduğu için ve yeşillik arazilerde zaman geçirdiği için kene ve böcekleri sürekli çeker. Bunu önlemek için iç, dış parazit ve kene aşılarının düzenli yapılması gerekir.
